Warszawa 1815 w Drukarni. Rządowej/ folio, 22x38 cm/ s. 47/ tekst w języku polskim oraz francuskim/ stan bardzo dobry, górne i dolne marginesy trochę przykurzone, tekst zachowany w pięknym stanie/ Na s.46 -47 sygnatura w języku polskim oraz francuskim (podpisano) ALEXANDER./ (signe) ALEXANDER oraz członków Rządu Tymczasowego Królestwa Polskiego: Łanskoi. (Wasilij), Adama Xiąże Czartoryski., Novossiltzoff., Tomasz Wawrzecki., Xaw. Xiąże Drucki Lubecki., J.K. Szaniawski. Bardzo rzadkie.
Pierwsza konstytucja Królestwa Polskiego, która wprowadzona przez Cara Aleksandra I, obowiązywała od 24 grudnia 1815 roku do 26 lutego 1832, kiedy to po klęsce powstania listopadowego, została zamieniona na Statuty Organiczne. Na podstawie ,,Ustawy'' Królestwo Polskie stawało się monarchią konstytucyjną z dziedzicznym tronem obejmowanym przez członków dynastii Romanowów.
Literatura: https://www.estreicher.uj.edu.pl/xixwieku/baza/wpis/?sort=nazwisko_imie&order=1&id=13825&offset=0&index=1
Historia: O
losie Polski, a ściślej Księstwa Warszawskiego, zadecydowały mocarstwa
europejskie na Kongresie Wiedeńskim. Znalazło to formalny wyraz w
traktatach z 3 maja 1815 roku zawartych między Rosją, Prusami i Austrią,
które potem zostały włączone do Aktu Końcowego z 9 czerwca tego roku.
Postanowienia tych traktatów w istocie oznaczały rozczłonkowanie
terytorium Księstwa Warszawskiego, co określano jako czwarty rozbiór
Polski. Nowe państwo otrzymało nazwę "Królestwo Polskie", inaczej było
zwane "Królestwem Kongresowym". Władcy państw ościennych zostali
zobowiązani do zapewnienia "praw narodowości" Polakom zamieszkującym w
ich nadziałach terytorialnych. Zobowiązania tego dopełnił Aleksander I.
Nie uczynił tego, mimo obietnicy, król pruski. Car
Aleksander I, udając się do Wiednia, podpisał Zasady Konstytucji
Królestwa Polskiego. Był to oficjalny akt konstytucyjny przyszłego
Królestwa. Znamienne, że Zasady utrzymały w mocy niektóre postanowienia
Konstytucji Księstwa Warszawskiego, deklarując jednocześnie, że nowa
konstytucja Królestwa Polskiego będzie na tyle, na ile to możliwe,
wzorowana na Ustawie Rządowej z 1791 roku. Rzeczywiście, przeniesiono do
niej niektóre rozwiązania zawarte w Konstytucji 3 maja.
Charakterystyczne w tym względzie jest przywrócenie w Królestwie
Polskim właściwej czasom stanisławowskim zasady kolegialności urzędów.
Oznaczało to odrzucenie przewidzianego w Konstytucji Księstwa
Warszawskiego systemu organów jednoosobowych, hierarchicznie
podporządkowanych władzy najwyższej, to jest monarsze.
Autorem złożonego 26
sierpnia 1815 roku projektu konstytucji był Ludwik Plater. Od sierpnia
do końca listopada trwały dalsze prace projektodawcze. Szereg osób, w
tym książę Adam Jerzy Czartoryski, Józef Kalasanty Szaniawski, Mikołaj
Nowosilcow - który uchodził wtedy za liberała - oraz Ignacy Sobolewski,
wprowadziło do tekstu projektu własne poprawki. Swoje uwagi naniósł też
car Aleksander I. Wzmacniały one pozycję monarchy w systemie organów
państwowych. Po kilkumiesięcznych pracach został sporządzony ostateczny
projekt konstytucji. Stał się on aktem obowiązującym po złożeniu na nim
podpisu przez Aleksandra I. Tekst ustawy zasadniczej Królestwa Polskiego
nosi datę 27 listopada 1815 r. W rzeczywistości podpisanie konstytucji
nastąpiło w pierwszych dniach grudnia.
Była
to już druga konstytucja w dobie porozbiorowej, oktrojowana - czyli
nadana - przez obcego władcę. Charakterystyczne dla wszystkich aktów
konstytucyjnych doby porozbiorowej było to, że ich postanowienia
zapewniały przewagę władzy wykonawczej nad ustawodawczą. Dotyczy to
także Ustawy Konstytucyjnej Królestwa Polskiego. Tekst autentyczny
konstytucji, liczącej 165 artykułów, został sporządzony w języku
francuskim, potem ogłoszono jego urzędowy przekład polski. Oba te teksty
wydrukowano w I tomie Dziennika Praw [Królestwa Polskiego]. Konstytucja
weszła w życie 24 grudnia 1815 r. Powołano wówczas skład władz
konstytucyjnych.
W
gruncie rzeczy Królestwo Polskie stanowiło faktyczną kontynuację
Księstwa. Konstytucja z 1815 roku była bardziej liberalna i narodowa niż
Konstytucja Księstwa Warszawskiego, a zarazem mniej demokratyczna.
Konstytucja nadana przez Aleksandra I zawierała szeroki katalog praw i
wolności obywatelskich, a jednocześnie rozszerzyła udział szlachty w
życiu publicznym - poprzez wskazanie szeregu stanowisk, przeznaczonych
wyłącznie dla osób pochodzenia szlacheckiego.
Królestwo
Polskie było monarchią konstytucyjną. Akt ten wyraźniej niż ustawa
zasadnicza Księstwa Warszawskiego zapewniał polski charakter państwa.
Przyjęto, że wszystkie czynności publiczne mają odbywać się w języku
polskim. Jednocześnie wprowadzono zasadę, że jedynie Polacy mogą
sprawować urzędy polityczne - z wyłączeniem jednakże namiestnika. Polski
charakter państwa wyznaczały postanowienia konstytucji, iż "Naród
polski mieć będzie wiecznymi czasy reprezentację narodową w Sejmie" - w
artykule 31, a nadto, że "Wojsko zachowa kolory swego munduru, swój
ubiór właściwy i wszystko, co się tyczy jego narodowości", jak głosił
artykuł 156. W okresie konstytucyjnym strona rosyjska uznawała odrębność
państwową Królestwa Polskiego, stanowiącego jednocześnie część
Cesarstwa Rosyjskiego. Królestwo Polskie było państwem o ograniczonej
suwerenności. Pozostawało w nierównej unii realnej z Cesarstwem
Rosyjskim. Wymaga podkreślenia to, że zakres odrębności państwowej
wpływał na samodzielność państwa polskiego. [ na podstawie tekstu prof.Mariana Kallasa, https://muzhp.pl/pl/e/1288/nadanie-ustawy-konstytucyjnej-krolestwa-polskiego ]